Ο μονόλογος της αρχής της απροσδιοριστίας, στον “άντρα που δεν ήταν εκεί”

Read Time:3 Minute, 27 Second

αρχής της απροσδιοριστίας του Χάιζενμπεργκ, μια από τις βασικές αρχές της Κβαντικής μηχανικής, μας λέει πως είναι αδύνατον να γνωρίζουμε ταυτόχρονα την θέση, την μάζα και την ταχύτητα ενός μικροσωματιδίου. Σε απλά λόγια, υπάρχουν φαινόμενα των οποίων η εκδήλωση δεν υπαγορεύεται από κάποια αιτία. Και αυτό δεν οφείλεται στην ανικανότητα του ανθρώπου να τα παρατηρήσει, αλλά σε μία από τις πραγματικές ιδιότητες του μικρόκοσμου.

Από την άλλη μεριά, αν η κοινωνία αποτελεί, με οποιονδήποτε τρόπο, έναν καθρεπτισμό των φυσικών νόμων, η θεωρία του Χάιζενμπεργκ ίσως αντανακλά κάτι ακόμη για τους νόμους της ζωής: Η πορεία του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία είναι το αποτέλεσμα της τύχης και της δυνατότητας και είναι απίθανο να προβλεφθεί εξισώνοντας πολλά δεδομένα μαζί. Ενώ συχνά, όσο πιο έμπειρος είσαι σε ένα θέμα τόσο ευκολότερα αγνοείς τον αστάθμητο παράγοντα. Ή, όπως θα δούμε και παρακάτω, όταν βλέπεις κάτι προσεκτικά, το βλέμμα σου ξεκινά να το αλλάζει.

Μπορείτε να δείτε μια ευσύνοπτη απόδοση της θεωρίας του Χάιζεμπερκ, με Ελληνικούς υπότιτλους, στο βίντεο του Tedπαρακάτω.

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=TQKELOE9eY4?rel=0&controls=0&showinfo=0]

Η καλλιτεχνική απόδοση της παραπάνω προσέγγισης πιθανόν σκηνοθετήθηκε με τον καλύτερο τρόπο από τους αδελφούς Κοέν. Το The Man who wasent there κυκλοφόρησε το 2001 και εν μέρη βασίστηκε στο υπαρξιακό μυθιστόρημα του Albert Cammy, ο ξένος. Όπως στο βιβλίο έτσι και στην ταινία, η καθημερινότητα του πρωταγωνιστή είναι ομαλή όσο υπηρετεί μονάχα τις βασικές αρχές. Και, όταν η ώρα για σύνθετες αποφάσεις φθάνει, η ζωή είναι έτοιμη να ξεφύγει προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Ο Cammy (που απασχολήθηκε αρκετά από την έννοια της ευτυχίας) και οι Κοέν μάλλον συμφωνούν στο συμπέρασμα: η μοίρα του ανθρώπου είναι τραγική ως αφηρημένη.

ΤΟ ΕΞΏΦΥΛΛΟ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΩΝ ΚΑΝΩΝ

Σε μια σκηνή τομή της ταινίας, ο δικηγόρος του Ed Crane (Billy Bob Thornton), στήνει την υπερασπιστική γραμμή του πελάτη του από μια έμπνευση της στιγμής: κοιτάζοντας αφηρημένα τους κόκκους της σκόνης σε μια ακτίδα φωτός. Προσπαθώντας να βρει κάποιον τρόπο να ξεγελάσει τους ενόρκους, ανακαλεί τον αστάθμητο παράγοντα του Χάιζενμπεργκ και πιθανόν άθελά του, αποτυπώνει την απόλυτη αλήθεια. Μια αλήθεια που τελικά ίσως δεν φανεί αρκετή για να πείσει ένα ακροατήριο μαθημένο να παρατηρεί την ζωή από πολύ κοντά, σε κλισέ. Έτσι είναι ετοιμο να καταδικάσει έναν αθώο για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε . Σε κάθε περίπτωση, ο μονόλογος που ακολουθεί είναι ένας από τους πιο άρτιους κινηματογραφικά και ερμηνευτικά απολαυστικότερους. Όσοι έχουν δει την ταινία σίγουρα θα τον θυμούνται ενώ όσοι δεν το έχουν κάνει, μια καλή αφορμή για να το προγραμματίσουν.

Στα αξιοσημείωτα, το Antigonish του William Hughes Mearns, ίσως είναι το ποίημα με τις περισσότερες επιρροές στην μουσική και τον κινηματογράφο, αφού εκτός ότι ενέπνευσε τον David Bowie να γράψει ένα από τα γνωστότερα τραγούδια του, οδήγησε τους αδελφούς Κοέννα τιτλοφορήσουν το υπέροχο αυτό νεο-noir φιλμ.

Διαβάστε τον μονόλογο παρακάτω και παρακολουθήστε την σκηνή στο βίντεο που υπάρχει αμέσως μετά.

Υπάρχει αυτός ο τύπος, στη Γερμανία. Ο Fritz ή κάπως έτσι. Ή μήπως είναι; Ίσως είναι ο Werner. Τέλος πάντων, έχει αυτή τη θεωρία.

Αν θες να εξετάσεις κάτι, ξέρεις, επιστημονικά – πώς οι πλανήτες γυρνούν γύρω από τον ήλιο, από τι φτιάχτηκαν οι ηλιακές κηλίδες, γιατί το νερό βγαίνει από τη βρύση – πρέπει να το κοιτάξεις με προσοχή. Αλλά, μερικές φορές, καθώς το κάνεις, το βλέμμα σου ξεκινά να το αλλάζει. Δεν μπορείς να ξέρεις τι πραγματικά συνέβη, ή τι θα είχε συμβεί αν δεν είχες χώσει τη μύτη σου.

Οπότε δεν υπάρχει το “τι θα είχε συμβεί”. Με καμία έννοια που μπορούν να το αντιληφθούν τα μικρά μας μυαλά. Γιατί το μυαλό μας … το μυαλό μας παρεμποδίζει. Κοιτάζοντας κάτι το μετατρέπει. Το ονομάζουν “Αρχή αβεβαιότητας”. Σίγουρα, ακούγεται περίεργο, αλλά ακόμη και ο Αϊνστάιν λέει πως ο τύπος είναι πάνω σε κάτι.

Αυτό που λέω απλά είναι: όσο περισσότερο κοιτάζεις τόσο πιο λίγα ξέρεις. Είναι γεγονός. Στην πραγματικότητα, το μόνο γεγονός.

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=5qFAYmkFNK0?rel=0&controls=0&showinfo=0]

αρχική δημοσίευση: Thegreekshorts.eu